با توجه به حجم گسترده واکسیناسیون در کشور و واکسینه شدن کامل (دو دوز) بیش از ۴۰ درصد مردم، امید می‌رود که در این پیک شاهد ابتلای افراد و افزایش آمار مرگ و میر نباشیم اما باید توجه داشت که شعار پیشگیری بهتر از درمان است، همواره و در همه عرصه‌ها پاسخگوست و اگر مردم تمرکز خود را بر این بگذارند که با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی و پرهیز از عادی انگاری ویروس، بروز پیک جدید را به تعویق بیندازند و یا حتی از ظهورش جلوگیری کنند، بسیار بهتر از این است که مجددا شاهد پیدایش موجی جدید و احتمالا جهش و تغییر ژنتیکی ویروس باشیم.

تزریق هر دو دوز واکسن یعنی ایمنی کامل یک جامعه

مسعود یونسیان دبیر کمیته اپیدمیولوژی و پژوهش کمیته علمی کرونا در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: اکثر صاحبنظران معتقدند که دنیا موج‌های بعدی کرونا را تجربه خواهد کرد اما نمی‌توان زمان دقیقی برای بروز این موج‌ها چه در سطح جهان و چه در سطح کشور پیش‌بینی کرد.

او ادامه داد: اصلی‌ترین دلیلی که نمی‌توان زمان دقیق بروز پیک ششم را پیش بینی کرد این است که زمان وقوع یک موج تابعی از متغیر‌هایی است که از بعضی از آنها قابل پیش‌بینی نیستند و بعضی از این تابع‌ها نیز کاملا تابع رفتار‌های افراد یک جامعه است. برای مثال یکی از تابع‌های مهم، جهش ویروس است که به هیچ عنوان قابل پیش بینی نیست که در چه زمانی رخ می‌دهد.

یونسیان افزود: تاکنون مشخص شده جهش‌های جدید تا حد زیادی در میزان سرایت ویروس و در نتیجه افزایش ابتلا و بستری نقش مهمی داشتند، اما نمی‌توان پیش بینی کرد که جهش‌های جدید تا چه میزان در کم اثر کردن ایمنی ناشی از واکسیناسیون نقش خواهند داشت.

یونسیان گفت: تغییر رفتار افراد یک جامعه قابل پیش بینی نیست، اما می‌توان آن را مدیریت کرد. برای مثال بازگشایی‌ها و رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی نکاتی هستند که می‌توانند تاثیر بسیار زیادی در میزان انتقال ویروس و در نتیجه سرعت بخشی سرایت ویروس و بروز موج جدید داشته باشند.

دبیر کمیته اپیدمیولوژی گفت: نکته بعدی پوشش کامل واکسیناسیون یک جامعه است؛ یعنی تزریق هر دو دوز واکسن به افراد جامعه و همچنین گذشتن دو هفته زمان از تزریق دوز دوم، زیرا واکسن می‌تواند نقش و کارایی در کنترل آلوده شدن به ویروس داشته باشد و مجموع این عوامل می‌توانند تاثیر مهمی بر زمان و شدت موج جدید داشته باشند.

این متخصص اپیدمیولوژی گفت: ما باید همیشه خود را در معرض موج بعدی ببینیم و به کاهش تعداد مرگ‌ها بسنده نکنیم و توجه داشته باشیم که تعداد مرگ‌های روزانه ناشی از کرونای ما در کشور به اندازه مسافران یک هواپیماست. مثل اینکه روزانه ما مسافران یک هواپیمای مسافربری را از دست می‌دهیم و این اصلا آمار کمی نیست و نباید ما را نسبت به رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی خوشبین و سهل انگار کند.

او بیان کرد: تنها راه برای اینکه بتوانیم در کاهش تعداد مرگ و میر و بستری‌های احتمالی که در موج جدید به وجود خواهند آمد، مفید واقع شویم. افزایش سرعت واکسیناسیون و حفظ این روند افزایشی تا زمانی است که اکثریت جامعه به صورت کامل واکسینه شوند.

یونسیان گفت: بر اساس آخرین آماری که ما از تعداد بستری‌ها داریم، کشور همچنان در حال تجربه یک آهنگ کاهشی خفیف از نظر تعداد بستری و مرگ و میر به صورت روزانه است اما در عین حال، بعضی از استان‌ها در وضعیت کاملاً ثابتی به سر می‌برند و تعداد بستری‌های جدیدشان در حال کاهش نیست. استان‌های اردبیل، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، سمنان، سیستان و بلوچستان، گلستان و یزد مشخصاً روند کاهشی ندارند. همچنین استان‌های مثل خراسان رضوی، مازندران و قزوین در حال تجربه یک موج افزایشی خفیف هستند.

این متخصص اپیدمیولوژی بیان کرد: آمار مناسب برای بررسی یک موج، تعداد موارد جدید ابتلا و تعداد بستری است، زیرا تعداد مبتلایان حساسیت بیشتری دارند و سریع‌تر به ما اطلاعاتی را منتقل می‌کنند تا بدانیم یک موج در راه است یا نه، اما باید توجه داشت که تعداد بستری‌ها نیز می توانند بازگوکننده شرایط احتمالی ابتلا و انتقال ویروس باشند.

او گفت: امیدواریم با رعایت تمام شیوه نامه‌های بهداشتی به ویژه رعایت بهداشت تنفسی، شستشوی مداوم دست‌ها، استفاده مداوم از ماسک، عدم حضور در فضا‌های بسته و کاهش تماس‌های غیرضروری و همچنین مداومت بر واکسیناسیون، شاهد افزایش تعداد موارد و بروز یک موج جدید نباشیم.

اهمیت واکسیناسیون گسترده در زمان کوتاه

جمال میرزایی، متخصص بیماری‌های عفونی و فلوشیپ فوق تخصص نقص ایمنی، سرطان و پیوند در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: یکی از دلایلی که احتمال بروز پیک بعدی از آن برداشت می‌شود این است که ویروس کووید همینطور که طی این دوسال مشاهده شد، تغییرات متعددی را در ژنتیک خود ایجاد کرده که این تغییرات باعث شده که ویروس شرایطی را به وجود بیاورد که همچنان شاهد عفونت زایی و بیماری زایی و سرایت بالا باشیم. باید توجه داشت این تغییرات ژنتیکی در ذات ویروس نهفته است.

میرزایی ادامه داد: وقتی که واکسیناسیون در حجم گسترده و زمان کوتاه انجام شود، نقش بسیار مهمی در کنترل ویروس ایفا می‌کند و مانع خودنمایی ویروس می‌شود؛ بنابراین از همه گیری کووید پیشگیری و یا کنترل می‌شود. باید توجه داشت وقتی در یک زمان گسترده، واکسیناسیون با سرعت آهسته صورت بگیرد، گروه‌هایی که در نوبت‌های اول واکسینه شده اند، مجددا مستعد ابتلا به بیماری می‌شوند، زیرا فاصله زیادی از زمان واکسیناسیون و ایمنی زایی آن واکسن در بدنشان گذشته است. اعتقاد ما بر این است که واکسن زمانی می‌تواند کمک کننده باشد که در حجم گسترده و زمان کوتاه انجام شود تا مانع خودنمایی مجدد ویروس بشود.

این متخصص بیماری‌های عفونی افزود: تا کنون کاملا مشهود و مشخص بود که در کشور‌هایی که واکسیناسیون به صورت گسترده صورت گرفت، علیرغم اینکه شاهد موج جدیدی از ویروس در آن کشور‌ها بودیم و مجددا آمار ابتلا سیر صعودی گرفت، ولی مرگ و میر و بستری‌ها به حداقل رسید و این مساله به خودی خود نشان دهنده کارایی و نقش موثر واکسن است.

او بیان کرد: باید به این نکته توجه داشت که واکسنی که برای کووید ۱۹ ساخته شده، واکسنی نیست که این ویروس را از بین ببرد، بلکه صرفا باعث کنترل همه گیری می‌شود و نتیجه این کنترل، کاهش چشمگیر مرگ و میر و ابتلای شدید و بستری‌های آی سی یو است که همین مورد در کاهش شعله ور بودن اپیدمی نقش مهمی دارد.

میرزایی گفت: یکی دیگر از علل بروز پیک‌های بعدی، خود افراد یک جامعه و عدم رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی توسط مردم مثل فراموش کردن رعایت فاصله اجتماعی و سفر‌های غیرضروری و مداومت بر استفاده از ماسک از خانه تا خانه و ... است.

او گفت: چه در کشور ما و چه در کشور‌های دیگر شاهد سهل انگاری در رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی هستیم و این عدم رعایت در ترافیک‌های شهری و غیرشهری مشاهده می‌شود. اما چه پیک بعدی بروز کند و چه نکند، این نکته اثبات شده است که واکسیناسیون در کنترل و پیشگیری از ابتلای فوق شدید و جدی و حاد بیماری و همچنین مرگ و میر افراد بسیار موثر است.

سوالی که این روزها با مطرح شدن امکان ایجاد پیک ششم در بین برخی افراد مطرح است این است که اگر واکسیناسیون نقش موثری در کنترل ویروس دارد پس چرا باید مجددا شاهد بروز موجی جدید و افزایش آمار ابتلا باشیم. متخصصان در پاسخ به این سوال اظهار می‌کنند که در پیک جدید، به دلیل پوشش گسترده واکسیناسیون دیگر شاهد ابتلای حاد و بستری در آی سی یو نخواهیم بود. همچنین آمار مرگ و میر به صورت چشمگیری روند کاهشی خود را حتی در پیک جدید، ادامه خواهد داد. 

در کنار واکسیناسیون، رعایت شیوه نامه های بهداشتی و پرهیز از ساده انگاری، باید مورد توجه قرار بگیرد. باید توجه داشت به دلیل شکننده بودن شرایط هر گونه کاهلی در استفاده از ماسک و یا رعایت فاصله گذاری اجتماعی می تواند، در تسریع و تشدید موج جدید موثر باشد.